In dit korte artikel zullen wij u meer uitleg geven over het fenomeen nabij-de-doodervaring, dat pas de laatste veertig/vijftig jaar gestaag in de belangstelling is komen te staan en onderwerp is geworden van serieuze studie. Ook steeds meer hulpverleners krijgen er mee te maken.
Overzicht
De nabij-de-doodervaring (NDE) is een geheel van indrukken tijdens een bijzondere bewustzijnstoestand die het gevolg is van een periode van klinisch dood zijn, een ernstige ziekte, een bijna fatale situatie of een stervensproces; maar een NDE kan ook voorkomen bij hoge stress of diepe meditatie, of zelfs heel spontaan zonder enige aanleiding.
Uit Amerikaanse en Duitse enquêtes en een recente herwaardering van deze onderzoeken, alsook een Australisch onderzoek, is gebleken dat ongeveer 2% van de bevolking een NDE of een soortgelijke ervaring heeft meegemaakt. Dat wil zeggen, dat in Nederland enkele honderdduizenden mensen zo’n ervaring hebben gehad.
Het percentage NDE bij kinderen tijdens een kritieke medische situatie zoals een bijna-verdrinking ligt waarschijnlijk boven de 90%.
Het komt in alle tijden en alle culturen voor, ongeacht leeftijd, geslacht, opleiding-, of geloofsovertuiging. Het is pas sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw bekend onder de namen “bijnadoodervaring” (BDE) en “nabij-de-doodervaring” (NDE). De Nederlandse cardioloog Pim van Lommel et al. heeft wetenschappelijk onderzoek verricht naar het voorkomen van een NDE bij mensen die vanwege een hartstilstand klinisch dood zijn geweest. Dat wil zeggen: men had geen bloedcirculatie, geen ademhaling (meer), geen reflexen en ook de hersenstam en de hersenschors functioneerden niet meer (“flat-line”). Normaal gesproken zouden die mensen ernstig hersenletsel oplopen of sterven als zij niet binnen 5 à 10 minuten gereanimeerd werden.
Nu is gebleken, dat na een geslaagde reanimatie 18% van die mensen een min of meer diepe NDE hebben gehad. De conclusie van dit baanbrekende onderzoek is op 15 december 2001 in het Britse medisch-wetenschappelijke tijdschrift The Lancet gepubliceerd (Lancet 2001 * vol. 358 pg. 2039-45) en stelt dat mensen vanuit een positie buiten hun lichaam kunnen waarnemen, emoties ervaren en zich feiten herinneren.
Tevens is gebleken, dat die belevenis niet het gevolg is van een medische, fysiologisch of psychologische oorzaak.
De nabij-de-doodervaring in zijn details
Er is pas sprake van een NDE als er drie of meer van de volgende aspecten zijn waargenomen:
- Onuitsprekelijkheid (is niet onder woorden te brengen);
- Het gevoel van rust en vrede, geen pijn meer;
- Het besef dood te zijn;
- Uittredingservaring: waarneming buiten en boven het bewusteloze lichaam, ook van de omgeving. Ook waarneming door blinde en dove personen;
- Het gevoel zich te bewegen in een donkere ruimte, vaak een “tunnel” genoemd met aan het einde een helder licht;
- Waarnemen van een andere niet-westerse omgeving, met prachtige kleuren, en soms muziek;
- Ontmoeten van overleden dierbaren en bekenden, soms communicatie;
- Contact met een stralend, niet verblindend licht;
- Een diepgaande communicatie, meestal in een sfeer van onvoorwaardelijke liefde en acceptatie;
- Een levensschouw of terugblik: een levensoverzicht waarbij men zijn hele leven overziet en zich bewust wordt van zijn handelen en de gevolgen daarvan; bijvoorbeeld de vreugde en verdriet dat men anderen berokkend heeft;
- Soms ook een vooruitblik;
- Waarnemen van een “grens”, van waarachter geen terugkeer mogelijk zal zijn;
- De terugkeer in het lichaam, vaak met het besef van een doel of een opdracht in het leven.
Hel-ervaringen
Het voorgaande betreft vooral de positieve NDE’s die veruit in de meerderheid zijn. Een speciale categorie zijn “negatieve” nabij-de-doodervaringen, ook wel “hel-ervaringen” genoemd. Hel-ervaringen komen veel minder vaak voor dan de positieve; het derde verslag aan het begin van deze folder is een voorbeeld van een hel-ervaring. In het algemeen kan gezegd worden dat ondanks het angstige aspect van zo’n hel-ervaring de uitwerking toch heel positief kan zijn, mits er sprake is van goede begeleiding door hulpverleners of door lotgenoten die beseffen wat er aan de hand was en is.
Gevolgen en herkenning
Door zo’n intense ervaring kan een mens wezenlijk veranderen (transformeren) door het inzicht dat hij heeft gekregen. Doorgaans wordt hij milder, minder materialistisch maar meer geïnteresseerd in kennis, milieu en religie en in de zin van het leven. Zo heeft hij:
- geen angst meer voor de dood; soms verlangt hij er zelfs naar vanwege een zeker heimwee naar die allesomvattende en onvoorwaardelijke Liefde;
- behoefte aan stilte en om zich terug te terugtrekken (dromerigheid bij kinderen) of om erover te praten ofschoon er eigenlijk geen woorden voor te vinden zijn;
- positiever zelfbeeld en een andere visie op mens en samenleving;
- sterk verantwoordelijkheidsgevoel ook ten opzichte van de wereld en het milieu;
- verhoogde intuïtie en gevoeligheid voor horen, zien en voelen (paranormale ervaringen);
- verandering in religieuze beleving/godsbeeld;
- niet meer dogmatisch!
- last van overgevoeligheid;
- veranderd slaapritme;
- last van te dichte nabijheid van de partner.
Zeker voor de naasten maar ook voor hulpverleners (artsen, verpleegkundigen, psychiaters, etc) geldt dat ze op deze verschijnselen alert moeten zijn als iemand een levensbedreigende situatie heeft meegemaakt, want dan bestaat de mogelijkheid van een NDE. Als een patiënt voor zo’n ervaring geen erkenning krijgt, kan dat heel verwarrend zijn en er toe leiden, dat die vereenzaamt en zich vervreemd gaat voelen van de wereld om zich heen. Veel NDE’rs vertellen van het grote onbegrip of zelfs enige afkeer die zij ondervonden van hulpverleners (verplegers, artsen, psychiaters). Veelal werd dan een NDE afgedaan als een hallucinatie, en dat terwijl voor een NDE’r de ervaring vaak “werkelijker dan werkelijk” was.
