Stichting Netwerk Nabij-de-Dood Ervaringen
I.A.N.D.S. The Netherlands
International Association for Near-Death Studies
Hoe verder na een bijna-doodervaring
Richtlijnen voor hulpverleners (i.e. artsen,
verpleegkundigen, psychologen, psychiaters, etc.)*
Houd na een levensbedreigende crisis situatie van een patiënt (ongeval, hartstilstand, operatie, ernstige bloeding) rekening met de mogelijkheid van een nabij-de-dood ervaring (NDE).
Wat is een Nabij-de-Dood Ervaring (NDE)
De nabij-de-doodervaring (eerder bekend als bijna-doodervaring – BDE) is een geheel van indrukken tijdens een bijzondere bewustzijnstoestand, die het gevolg is van een periode van klinisch dood zijn, een ernstige ziekte, een bijna fatale situatie of een stervensproces. Vergelijkbare ervaringen kunnen ook voorkomen bij hoge stress of diepe meditatie en kunnen zelfs spontaan optreden (het zijn dan “NDE-lookalikes”).
Wat zijn de kenmerken van een NDE:
- Heftige emoties
- De ervaring was “echter dan echt”
- Onuitsprekelijkheid
- Gevoel van rust en vrede
- Uittredingservaring
- Het gevoel in een donkere ruimte te zijn, tunnelervaring
- Ervaren van een ‘andere wereld’, kleuren, muziek
- Ontmoeting met overledenen
- Een overweldigend mooi licht
- Diepgaande communicatie
- Levensoverzicht
- Weten, vooruitblik
- Het ervaren van een grens
- Terugkeer in het lichaam, vaak met een doel of opdracht
Als drie of meer van deze kenmerken in de ervaring voorkomen, spreekt men van een NDE.
Waar moet je als verzorgende alert op zijn:
- De persoon (hij/zij) wendt zich van je af en lijkt niet opgelucht te zijn dat hij ‘er’ nog is, trekt zich terug
- Vertelt iets ‘raars, vreemds’ gedroomd te hebben
- Stelt vragen over licht, muziek, kleuren
- Zegt God gezien te hebben, een Licht, Jezus, Engelen, overleden familieleden
Hoe te reageren:
- Informeer er naar onder vier ogen, want het is een zeer intieme ervaring. Iemand kan geremd zijn erover te vertellen
- Vraag eventueel “heeft u iets gezien of gehoord toen u bewusteloos was”
- Maak tijd om er in intimiteit over te laten vertellen. De persoon heeft een indringende ervaring gehad en heeft iemand nodig die echt kan luisteren
- Soms is men boos weer ‘terug’ te zijn. Begrijp dat de pijn en het ongemak versterkt ondervonden worden na deze ervaring
- Neem het verhaal serieus. Kom niet met eigen mening of visie. Bevestig dat je ziet dat het voor hem/haar iets een heel erg bijzonders is geweest
- Vertellen gaat meestal gepaard met veel emoties. Nodig uit om te vertellen hoe de persoon zich in de ervaring voelde en geef ruimte aan tranen
- Luister met rust en begrip. Laat gerust stiltes vallen zodat de persoon er vrij over door kan praten
- Houd rekening met zintuiglijk overprikkeld zijn (licht en geluid )
- Stel gerust: “mogelijk was het een NDE”. Zeg dat je daar al vaker van gehoord hebt, dat er meer over bekend is omdat ook anderen iets dergelijks hebben ervaren
- Als je er zelf geen uitvoeriger gesprek over kunt aangaan, zeg dan dat je iemand kent die daar meer van weet en leg contact met die persoon (bij voorkeur iemand van Stichting NetwerkNDE)
- Bespreek het gebeurde eventueel ook met gezinsleden, als de patiënt het daarmee eens is
- Voor familie is de verandering ook vaak moeilijk te begrijpen
- Bedank de persoon die dit met je deelt voor het vertrouwen. Wees je er van bewust dat je met stil te luisteren en begrip te tonen heel veel voor de persoon gedaan hebt
En dan verder
Door zo’n intense ervaring kan een mens wezenlijk veranderen (transformeren).
- Geen angst voor de dood – de mensen die een NDE hebben gehad houden het gevoel bij zich dat er een leven is in een andere dimensie. De verwoording daarvan is individueel. Zij leven vaak bewuster “bij de dag”
- Doorgaans een mildere, minder materialistisch levenshouding, meer geïnteresseerd in kennis, natuur, religie en in de zin van het leven
- Gevoeligheid voor licht en geluid
- (Over)gevoeligheid voor medicatie
- Behoefte aan rust en stilte, neiging om zich onverwacht terug te trekken uit de omgeving waarin men zich niet meer thuis voelt
- Verhoogde intuïtie, dieper emoties ervaren
- Moeilijk kunnen omgaan met oppervlakkigheid, met onmin, ruzie
- Een diep verlangen naar het ervaren van die allesomvattende liefde en vrede
- Veranderd religieus bewustzijn. Hierdoor ontstaan binnen gezinnen vaak grote problemen
Deze persoonsveranderingen hebben ook gevolgen voor de partner, de baan, het gezin, vriendschappen.
Adviezen voor de persoon die een BDE heeft gehad
Na een BDE houdt men vaak een sterk gevoel van heimwee naar die sfeer en gevoelens die hier niet te vinden zijn. Men moet leren omgaan met de herinnering, de gevoelens die zijn ontstaan en met de veranderende levenshouding.
- Praat erover als je voelt dat er vertrouwen en ruimte voor is (huisarts, familie)
- Schrijf het verhaal op, voor jezelf
- Neem rust
- Vermijd enige tijd fel verlichte en drukke ruimten
- Ga de natuur in, wandelen, fietsen, werken in de tuin
- Zoek contact met iemand die het ook heeft ervaren
- Neem daartoe eventueel contact op met Stichting Netwerk Nabij-de-Dood Ervaringen
*Instructievideo voor zorgprofessionals
De International Association for Near-Death Studies (IANDS) heeft een instructievideo gemaakt die wij voorzien hebben van Nederlandse ondertiteling. Deze video is hier te bekijken.
Belangrijk: lees ook het onderzoek van Igor Corbeau – Psychische problematiek en hulpverlening na een BDE – Opzet, uitvoering en resultaten van een onderzoek onder BDE’ers van Stichting Merkawah. Dit is weliswaar een onderzoek uit 2004, maar het is nog steeds actueel. Het komt er op neer dat meer dan de helft van NDE’rs die op gesprek gaan bij een hulpverlener (arts, psychiater, psycholoog) kunnen rekenen op weinig of geen begrip.
